Allah Qatında üstünlük nəyə görədir?

Allah qatındakı üstünlük, bir insanın irqinə, malına, mövqeyinə, gözəlliyinə və ya sahib olduğu hər hansı bir şeyə görə deyil, yalnız Allaha olan yaxınlığına, yəni təqvasına görədir. Bir ayədə belə xəbər verilir:

Ey insanlar! Biz sizi kişi və qadından yaratdıq. Sonra bir-birinizi tanıyasınız deyə, sizi xalqlara və qəbilələrə ayırdıq. Şübhəsiz ki, Allah yanında ən hörmətli olanınız Ondan ən çox qorxanınızdır. Həqiqətən, Allah Biləndir, Xəbərdardır. (Hucurat surəsi, 13)

Təqva nədir? Təqva sahibləri kimlərdir?

Təqva; Allahın əmrlərinə və tövsiyələrinə əməl etməkdir; düşüncə və davranışlardan çəkinmək və qorunmaqdır. Quranda Allahın hökmlərinə qəti olaraq iman edən və bu mövzuda güzəştə getmədən qərarlı olan möminlər "təqva sahibləri" olaraq xarakterizə edilər. Allah bir ayəsində; "... Azuqə, şübhəsiz azuqənin ən xeyirlisi təqvadır. Ey ağıl sahibləri, Məndən qorxun." (Bəqərə surəsi, 197) deyərək təqvanın əhəmiyyətini bildirir.

Təvəkkül nə deməkdir?

Təvəkkül, yer üzündəki bütün hadisələrin Allahın idarəsində reallaşdığını, O diləmədən heç kəsin ona fayda və ya zərəri olmayacağını bilən insanın, Allaha güvənməsidir. Möminlər Allahın hər şeyə qadir olduğunu, Onun tək bir "Ol" deməsiylə hər şeyin reallaşmasının mümkün olduğunu bilirlər və qarşılaşdıqları çətinliklərdə əsla ümidsizliyə düşməzlər. Nə şərtlər altında olursa olsun, Allahın özlərinə mütləq kömək edəcəyini, dünyada və axirətdə asanlıq diləyəcəyini bilirlər. Bundan qaynaqlanan daxili hüzur və sevinc içərisində həyatlarını davam etdirərlər.

Möminin üzərinə düşən, hadisələr qarşısında yalnız Allahın istədiyi reaksiyaları vermək, nəticəsini isə Allahdan gözləməkdir. Ayələrdə, yalnız inananların qavraya bildiyi bu böyük sirr belə ifadə edilir:

... Allahdan qorxana, Allah çıxış yolu göstərər və ona təsəvvürünə gətirmədiyi bir yerdən ruzi bəxş edər. Kim Allaha təvəkkül etsə, Allah ona kifayət edər. Allah Öz əmrini yerinə yetirəndir. Allah hər şey üçün bir ölçü qoymuşdur. (Talaq surəsi, 2-3)

Allahın bəyəndiyi səbir necə olar?

Quranda insanın Allah üçün səbir etməsi bildirilmişdir. Bir ayədə Rəbbimiz, "Rəbbin üçün səbir et" (Müddəssir surəsi, 7) şəklində əmr etmişdir. İnsanın Allahın razılığını qazanmaq üçün göstərdiyi gözəl əxlaqda, etdiyi xeyirli işlərdə ən əhəmiyyətli xüsusiyyətlərindən biri səbirdir.

Ancaq, səbir ilə "dözüm" anlayışlarını bir-birindən ayırmaq lazımdır. Dözüm, xoşa gəlməyən, acı verən çətinliyə dözməkdir. Halbuki, Quranda nəzərdə tutulan səbir, mömin üçün çətinlik qaynağı deyil. Mömin, Allahın razılığını qazanmaq üçün səbir edər, bu səbəbdən səbrindən ötrü bir çətinliyə qapılmaz, əksinə mənəvi bir həzz duyar.

Həmçinin səbir, Quranda izah edilən bütün mömin xüsusiyyətlərini də əhatə edən bir xüsusiyyətdir. Çünki bir insan; təvazökar, comərd, fədakar, itaətkar ola bilər, lakin bu xüsusiyyətləri davam etdirmə mövzusunda səbir göstərsə, bunların həqiqi bir dəyəri olar. Yəni səbir, digər bütün mömin xüsusiyyətlərini qiymətli və etibarlı edən bir xüsusiyyətdir.

İslam əxlaqını başqalarına da izah etmək lazımdırmı?

Allah bütün insanları İslam dinini yaşamaqla məsul etmişdir. Dinin varlığından xəbərdar olan hər insan, axirətdə Qurana uyub əməl etmədiyinə görə hesab verəcək. Buna görə Allahın əmr etdiyi din əxlaqını yaşayan insanların, Quranın gərəyi olan gözəl əxlaqı digər insanlara da izah etməsi, onları doğru olana çağırması, insanlara yaxşılığı tövsiyə etməsi və onları pisliklərdən uzaqlaşdırması lazımdır. Allah Quranda insanlara belə əmr etmişdir:

Qoy sizin içərinizdən xeyrə çağıran, yaxşı işlər görməyi buyuran və pis əməlləri qadağan edən bir camaat çıxsın. Məhz onlar nicata qovuşanlardır.
(Ali İmran surəsi, 104)

İslamı yaşamağa başladıqdan sonra keçmiş həyatımda etdiyim günahlardan ötrü Allah Qatında məsul olarammı?

Bir insan xəbərdarlıq edilmədən əvvəl din mövzusunda məlumatsız sayılır, nəyin doğru, nəyin səhv olduğunu həqiqi mənada bilə bilməz. Bu səbəblə, bir daha eyni günahlara və xətalara dönməmək üzrə tövbə edib, Allahdan bağışlanma diləsə, hər hansı bir məsuliyyəti qalmayacaq. Allah Qatında əhəmiyyətli olan, səhv etməkdə və günah işləməkdə təkid etməməkdir. Allah, inananlara bunu Quranda belə müjdələmişdir:

İman gətirərək yaxşı əməl işlədənlərin, əlbəttə ki, təqsirlərindən keçərik və onları etdikləri əməllərdən daha üstün olanı ilə mükafatlandırarıq.
(Ənkəbut surəsi, 7)

Din əxlaqını yaşamağa başlayan insan özündə nələri dəyişdirməlidir?

Din əxlaqını yaşamağa başlayan insanın Allahın əmrlərini tətbiq etmək, ibadətlərini yerinə yetirmək xaricində özündə edəcəyi ən əhəmiyyətli dəyişiklik daima vicdanına uyaraq gözəl əxlaqlı yaşaması olacaq. Hər insanın dini tanımadan əvvəl alışdığı bir xarakteri və bir həyat şəkli ola bilər. Ancaq din əxlaqını yaşamağa başladığında yaxşı olan xasiyyətlərini Allahın razılığı üçün davam etdirməli, Qurana uyğun gəlməyən tərəflərini isə dərhal tərk edərək Quran əxlaqını qəbul etməlidir.

Möminlərin arasında ayrı dünya görüşləri və ya həyat şəkilləri, fərqli baxış bucaqları olmaz. Tək meyar Quran və sünnədir və nümunə alınacaq kəslər də, başda Peyğəmbərimiz (s.ə.v) olmaq üzrə Allahın Quranda nümunə olaraq göstərdiyi elçilər və saleh möminlərdir.

Huşu içində namaz necə qılınır?

Huşu, “hörmət dolu qorxu" mənasını verər. Namazı huşu içində qılmaq isə Uca Rəbbimizin hüzurunda Onun heybət və əzəmətini qəlbimizdə hiss edərək, Ona hörmət dolu bir qorxu bəsləyərək bu ibadəti yerinə yetirməkdir. Namazda Aləmlərin Rəbbi olan Allahın hüzurunda dayandığının şüurunda olan bir mömin, əlbəttə ki, bu güclü heybət və qorxunu içində yaşayacaq və Allaha bu qorxusu və hörməti ölçüsündə yaxınlaşacaqdır.

Namaz ibadətini layiqincə yerinə yetirmək istəyən bir mömin huşuya maneə törədən şeylərə qarşı tədbir almalı, namazda lazım olan diqqət və konsentrasiyanı təmin etmək üçün maksimum səy göstərməlidir.

Rəbbimiz, Öz hüzurunda dayandığımızda, yalnız Onu anmağımızı, Onu ucaltmağımızı və bütün nöqsanlardan münəzzəh tutaraq Onu tək olduğuna inanmağımızı buyurur. Bunun üçün Əhli Sünnənin ittifaqla qəbul etdiyi namaz dualarının namazda oxunması lazımdır. Namaz qılmaq Rəbbimizi könüldən ucaltmaq üçün böyük bir fürsətdir. Necə ki, ayədə Allah Özünü zikr üçün namaz qılınmasını buyurur:

Həqiqətən, Mən Allaham, Məndən başqa heç bir tanrı yoxdur; Mənə ibadət et və Məni xatırlamaq üçün namaz qıl. (Taha surəsi, 14)

Digər peyğəmbərlərə də namaz əmr edilmişdirmi?

Namaz ibadəti, başda peyğəmbərlər olmaq üzrə bütün iman edənlərə fərz qılınmış bir ibadətdir. Tarix boyunca insanlara göndərilmiş olan peyğəmbərlər qövmlərinə Allahın fərz buyurduğu bu ibadəti təbliğ etmişlər, özləri də həyatları boyunca bu ibadəti ən gözəl və ən doğru şəkildə tətbiq edərək bütün möminlərə nümunə olmuşlar. Quranda, peyğəmbərlərə namaz qılmalarının əmr edilməsi, onların bu ibadətə verdikləri əhəmiyyət, bu ibadəti yerinə yetirməkdə və qorumaqda göstərdikləri qətiyyət, qövmlərinə namaz qılmağı əmr etmələri ilə əlaqədar bir çox ayə yer alır. Bu ayələrdən bəzi nümunələr belədir:

- Hz. İbrahim üçün:

Ey Rəbbim! Məni də, nəslimdən olanları da namaz qılan et! Ey Rəbbimiz! Duamı qəbul elə! (İbrahim surəsi, 40)

- Hz. İsmayıl üçün:

Kitabda İsmayılı da xatırla! Həqiqətən, o öz vədinə sadiq idi. O, bir elçi və peyğəmbər idi. O öz ailəsinə namaz qılmağı, zəkat verməyi əmr edirdi. O, Rəbbinin rizasını qazanmışdı. (Məryəm surəsi, 54-55)

- Hz. Musa üçün:

Həqiqətən, Mən Allaham, Məndən başqa heç bir tanrı yoxdur; Mənə ibadət et və Məni xatırlamaq üçün namaz qıl. (Taha surəsi, 14)

Mömin qadınlara nümunə olaraq göstərilən hz. Məryəmə də namaz qılması əmr edilmişdir:

Məryəm, öz Rəbbinə itaət et, səcdə qıl və rükuya gedənlərlə birlikdə rükuya get. (Ali İmran surəsi, 43)

Allahın sözü olan hz. İsa da eyni əmri almışdır:
Körpə dil açıb dedi: “Həqiqətən də, mən Allahın quluyam! O mənə Kitab verdi və məni peyğəmbər etdi. Harada oluramsa olum, məni mübarək etdi və nə qədər ki sağam, mənə namaz qılıb zəkat verməyi əmr etdi.  (Məryəm surəsi, 30-31)

Namaz niyə vacibdir?

İmandan sonra gələn ən əhəmiyyətli ibadətlərdən olan beş vaxt namaz, möminlərə həyatları boyunca davam etdirmələri əmr edilmiş, vaxtları təyin olunmuş bir ibadətdir.

İnsan hər unutmağa və qəflətə düşməyə uyğun bir varlıqdır. İradəsini istifadə etməyib özünü gündəlik hadisələrin axışına qapdırsa əsil diqqətini verməli və ağlında tutmalı olan mövzulardan uzaqlaşar. Allahın hər istiqamətdən özünü əhatə etdiyini, hər an özünü izlədiyini, eşitdiyini, etdiyi hər şeyin hesabını Allaha verəcəyini, ölümü, cənnətin və cəhənnəmin varlığını, qədərdən kənarda heç bir hadisənin meydana gəlməyəcəyini, qarşılaşdığı hər şeydə, hər hadisədə bir xeyir olduğunu unudar. Qəflətə düşərək, həyatının əsil məqsədini xatirindən çıxara bilər.

Gündə beş vaxt qılınan namaz isə, bu unutqanlıq və qəfləti yox edər, möminin şüurunu və iradəsini canlı tutar. Möminin daima Allaha yönəlib dönməsini təmin edər və Yaradıcımız olan Allahın əmrləri istiqamətində həyat yaşamasına köməkçi olar. Namaz qılmaq üçün Allahın hüzurunda dayanan mömin, Rəbbimiz ilə güclü bir mənəvi əlaqə qurar. Namazın insana Allahı xatırlatdığı və insanı hər cür pislikdən çəkindidiyi bir ayədə belə bildirilir:

Kitabdan sənə vəhy olunanları oxuyub namaz qıl. Həqiqətən, namaz çirkin və yaramaz işlərdən çəkindirir. Allahı yada salmaq isə ibadətlərin ən əzəmətlisidir. Allah nə etdiklərinizi bilir. (Ənkəbut surəsi, 45)

"Necə olsa tövbə etdiyimdə Allah məni bağışlayacağına görə, hər şeyi edim sonra da tövbə edərəm" demək doğru bir düşüncə ola bilərmi?

Bu, bir çox insanın yalnışa düşdüyü son dərəcə səmimiyyətsiz bir düşüncədir. Allah bütün qəlbləri, qəlblərdəki gizlinin gizlisini bilir. Allah ancaq etdiyindən səmimi olaraq peşmanlıq duyan və rəftarını qəti olaraq düzəldən insanın tövbəsini qəbul edəcəyini bildirmişdir. "Necə olsa Allah məni bağışlayar" deyərək günaha girənlər axirətdə hər etdiklərindən ötrü sorğulanacaqlar və bir qarşılıq görəcəklər.

Günah işlər görməkdə davam edənlərdən birinə ölüm gəldiyi zaman: “Mən indi tövbə etdim!” – deyənlərin də, kafir kimi ölənlərin də tövbəsi qəbul deyildir. Biz onlar üçün ağrılı-acılı bir əzab hazırlamışıq. (Nisa surəsi, 18)

Allah bütün tövbələri qəbul edərmi?

Allah səmimi olaraq edilən və insanın səmimi olaraq səhvini təkrarlamamağa niyyət etdiyi, tövbəsinin ardından rəftarını düzəltdiyi hər tövbələri qəbul edər. Günahın böyük və ya kiçik olması kimi bir ayrı-seçkilik olmaz. Əhəmiyyətli olan qəti olaraq o rəftarı düzəltməyə qərar verməkdir. Allahın tövbə ilə əlaqədar hökmü belədir:

Allah ancaq o kəslərin tövbələrini qəbul edir ki, onlar avamlıqları üzündən pis iş gördükdən sonra tezliklə tövbə edirlər. Allah onların tövbələrini qəbul edər. Həqiqətən, Allah Biləndir, Müdrikdir. (Nisa surəsi, 17)

Allaha necə tövbə edilir? "Tövbə etdim" demək kifayətdirmi?

İnsanın işlədiyi günahlarından və ya səhvlərindən ötəri səmimi olaraq Allaha tövbə etdiyini söyləməsi, Allahdan bağışlanma istəməsi və bir daha təkrarlamamağa niyyət etməsi kifayətdir. Allah belə bildirir:

Hər kim haqsızlıq etdikdən sonra tövbə edib əməllərini islah etsə, şübhəsiz ki, Allah onun tövbəsini qəbul edər. Həqiqətən, Allah Bağışlayandır, Rəhmlidir. (Maidə surəsi, 39)

Allah hər duanı qəbul edərmi?

Allah Özünə səslənən hər kəsin çağırışını duyar və cavab verər. Bu həqiqəti, "Qullarım Məni sənə soruşacaq olsa, şübhəsiz ki, Mən (onlara) yaxınam. Mənə dua etdiyi zaman dua edənin duasına cavab verərəm ..." (Bəqərə surəsi, 186) ayəsiylə xəbər vermişdir. Allah Quranda "çətinlik və ehtiyac içində" Özünə dua edənin duasını qəbul edəcəyini bildirir. Bu, bir insanın dua etdiyi şeyi səmimiyyətlə, səmimi olaraq istədiyinin göstəricisidir.

Ancaq bunu unutmamaq lazımdır ki, insanlar hər zaman özləri üçün xeyirli və gözəl olanı təsbit etməyə bilərlər. Bizim özümüz üçün xeyir sandığımız şey bizim üçün xeyir olmaya bilər. Allah bizim bilmədiklərimizi bildiyi, hər şeyi nəzarət altında tutduğu üçün, bəzən belə duaları qəbul etməyib, zamanı gəldiyində daha xeyirlisini bizə verə bilər. Həmçinin, insan tələskən yaradılmışdır və bəzən istədiklərinin dərhal reallaşması mövzusunda da tələsik davranar. Ancaq Allah duaya verəcəyi qarşılığı təxirə sala bilər. Uca Allahın təqdiri hər zaman ən gözəlidir və mütləq xeyirlidir. Hər vəziyyətdə insan gözəl bir səbirlə səbir etməlidir.

Allaha necə dua edilər? Duanın müəyyən bir yeri, zamanı və ya şəkli vardırmı?

Allaha dua etmənin müəyyən bir yeri, şəkli və ya zamanı yoxdur. Allah bizə şah damarımızdan daha yaxındır və hər ağlımızdan keçəni, hər düşündüyümüzü, zehnimizi, hər şeyimizi bilir və görür. Bu səbəblə hər an, yolda gedərkən, bir işi edərkən, yemək yeyərkən, oturanda da, ayaq üstə olanda da- Allaha dua ilə yönələ bilər, Ondan yardım istəyə bilərik. Allah dua edən adamın rəftarının necə olmalı olduğunu isə Quranda belə bildirir: "Rəbbinizə yalvara-yalvara və için-için dua edin ..." (Əraf surəsi, 55) Əsil əhəmiyyətli olan, duanın, yalnız Allaha yönələrək edilməsi və səmimi olmasıdır.

Allah inananlara dünyada necə həyat vəd etmişdir?

Allaha iman edən insanların axirətdəki həyatları kimi dünyadakı həyatları da gözəlliklərlə doludur. Allah yaxşılıq edənləri dünyada da qarşılığının çox veriləcəyini ayələrində müjdələmişdir:

Mömin olaraq yaxşı iş görən kişi və qadınlara, əlbəttə, gözəl həyat bəxş edəcək və etdikləri ən yaxşı əməllərə görə onları mütləq mükafatlandıracağıq (Nəhl surəsi, 97)

Möminlərin həmişə birlikdə olmalarının səbəbləri nələrdir?

Allah Quranın bir çox ayəsində möminlərin birlikdə olmalarını, dünya həyatını istəyərək möminlərdən başqa istiqamətə yönəlməmələrini əmr edir. Həmçinin bir ayədə möminlərin dağılıb ayrılmaması da əmr edilir:

Hamınız Allahın ipindən möhkəm yapışın və parçalanmayın! Allahın sizə olan nemətini xatırlayın ki, siz bir-birinizə düşmən idiniz, O, sizin qəlblərinizi birləşdirdi və Onun neməti sayəsində bir-birinizlə qardaş oldunuz. Siz odlu bir uçurumun lap kənarında idiniz. O, sizi ondan xilas etdi. Allah Öz ayələrini sizə beləcə bəyan edir ki, bəlkə doğru yola gələsiniz (Ali İmran surəsi, 103)

Həyatını Qurana görə yaşayan bir insan əlbəttə ki, Allahın bütün əmrlərinə tabe olduğu kimi bu əmrlərə də tabe olmaqla borcludur. Möminlərlə birlikdə olmaq isə hər insan üçün böyük bir gözəllik və dəstəkdir. Məsələn, hz. Musa Allah özünə peyğəmbərlik vəzifəsini verdikdən sonra qardaşı hz. Harunu da yanına köməkçi olaraq istəmişdir. Möminlər həmişə bir-birlərinə Allahı xatırladarlar, bir-birlərini pisliklərdən və ya səhvlərdən çəkindirərlər, hər mövzuda bir-birlərinə dəstəkçi və köməkçidirlər. Həmçinin bütün insanlar içində ən gözəl əxlaqa sahib, daim vicdanlı davranan insanlar möminlərdir. Bu səbəbdən, onların olduğu yerlər ən etibarlı, ən dinc mühitlərdir.

Qurandakı sevgi anlayışı necədir?

Quran əxlaqının yaşanmadığı cəmiyyətlərdə, insanların bir-birlərinə sevgi və hörmət bəsləmələri üçün çox daha fərqli dəyərlər var. Eyni mədəniyyəti paylaşmaq, mövqe sahibi olmaq, gözəl olmaq, dəbli geyinmək kimi. Əlbəttə bu tərz dünyəvi dəyərləri əsas alan bir sevgi, həqiqi sevgi deyil. Hörmət də həqiqi hörmət deyil. Çünki qarşı tərəf bu imkanları itirdiyində, çox şiddətli olduğunu iddia etdikləri sevgi də bir anda yox olar. Ancaq möminlərin əsil məqsədi Allahın məmnuniyyətidir. Allaha olan sevgilərindən ötrü Allahın yaratdıqlarına qarşı da bir sevgi və məhəbbət hiss edərlər. Bu sevgiləri isə, əksiklərlə, çətinliklərlə, yoxluqlarla azalmaz, maddi dəyərlərə görə şəkillənməz. Allahın məmnun olmadığı əxlaqdan da qətiyyən zövq almazlar və ya belə pis əxlaqı yaşayan adama qarşı ürəklərində bir yaxınlıq hiss etməzlər. Bu vəziyyət Quranda belə bildirilir:

Allaha və Axirət gününə iman gətirən elə bir camaat tapa bilməzsən ki, onlar Allaha və Onun Elçisinə düşmən olanlarla – öz ataları, oğulları, qardaşları, qohum-əqrəbaları olsalar belə-dostluq etsinlər ... (Mücadilə surəsi, 22)

Həqiqi yaxşılıq nədir?

Cəmiyyət içində insanların müəyyən etdiyi bir "yaxşılıq" anlayışı vardır. Yolda gördüyü dilənçiyə pul verən, insanlara həmişə gülər üz göstərən, kiçik işlərə köməkçi olmağa çalışan insanlar "yaxşı insan" olaraq müəyyən olunarlar. Əlbəttə bunlar gözəl və yaxşı davranışlardır, ancaq Allahın məmnun olacağı yaxşılıq məhdud bir anlayış deyil. Səmimi olaraq iman edən və bütün həyatını Allahın razı olacağı şəkildə yaşayan insan həqiqətən "yaxşı insan"dır. Allah həqiqi yaxşılığın nə olduğunu bir ayəsində belə açıqlamışdır:

Yaxşı əməl üzünüzü məşriqə və məğribə tərəf çevirməyiniz deyildir. Lakin yaxşı əməl sahibləri Allaha, Axirət gününə, mələklərə, kitablara, peyğəmbərlərə iman gətirən, sevdiyi malı qohum-əqrəbaya, yetimlərə, kasıblara, müsafirlərə, dilənənlərə və kölələrin azad edilməsinə sərf edən, namaz qılıb zəkat verən, əhd bağladıqda əhdlərini yerinə yetirən, sıxıntı və xəstəlik üz verdikdə, habelə döyüşdə səbir edən şəxslərdir. Onlar imanlarında doğru olanlardır. Müttəqi olanlar da elə məhz onlardır. (Bəqərə surəsi, 177)

Cənnətə kimlər gedir?

... Allah onların qəlbinə iman salmış və onları Öz tərəfindən bir ruhla dəstəkləmişdir. Allah onları ağacları altından çaylar axan Cənnət bağlarına daxil edəcəkdir. Onlar orada əbədi qalacaqlar. Allah onlardan razıdır, onlar da Allahdan razıdırlar. Onlar Allahın firqəsidirlər. Həqiqətən, məhz Allahın firqəsi nicat tapanlardır. (Mücadilə surəsi, 22)

Yuxarıdakı ayədə Allahın cənnəti vəd etdiyi möminlərin digər bəzi xüsusiyyətləri Quranda belə bildirilmişdir:

  İman gətirib yaxşı işlər görənlər (Bəqərə surəsi, 25)
  Allahdan qorxub pis əməllərdən çəkinənlər (Ali İmran surəsi, 15)
 qəzəblərini boğanlar (Ali İmran surəsi, 134)
Onlar bilə-bilə etdiklərinə görə israr etməzlər.  (Ali İmran surəsi, 135)
 Allaha və Onun Elçisinə itaət edənlər (Nisa surəsi, 13),
  Namaz qılan, zəkat verən, elçilərə inanıb, onlara yardım edənlər, (Maidə surəsi, 12)
 Doğru danışanlar (Maidə surəsi, 119)
 Gözəl davranışlarda olanlar (Yunis surəsi, 26)
Rəbbinə qəlbləri razı olaraq bağlananlar (Hud surəsi, 23)
  Əmanətlərinə və əhdlərini riayət edənlər (Muminun surəsi, 8)
  Tövbə edənlər (Məryəm surəsi, 60)
 Namazlarını (diqqətlə) qoruyanlar (Muminun surəsi, 9)
  Xeyirlərdə yarışanlar (Fatir surəsi, 32)
  Təqva sahibi olanlar (Məhəmməd surəsi, 15)
  Könüldən Allaha yönəlib boyun əyənlər (Qaf surəsi, 32)
Görmədikləri halda Rəhmana qarşı içləri titrəyərək qorxu duyanlar və içdən Allaha yönəlmiş qəlblə gələnlər (Qaf surəsi, 33)

Cənnət necə yerdir?

Cənnət Allahı çox sevən, Allahdan qəlbən qorxan, çox səmimi olan, Quran ayələrinə tabe olan, Allahın əmrlərini yerinə yetirən, həyatını Onun rizası üçün keçirən insanların sonsuza qədər yaşayacaqları, istədikləri hər şeyə sahib olaraq xoşbəxtlik içində həyat sürəcəkləri bir yerdir. Cənnətdə insan, ağlına gələn hər cür gözəlliyə dilədiyi anda sahib ola biləcək, dilədiyini dilədiyi anda edə biləcək. İnsan nəfsinin arzu edəcəyi və zövq alacağı hər şey və daha çoxu cənnətdə mövcuddur. Ayələrdə inananların görəcəyi gözəl qarşılıq belə xəbər verilmişdir:

Ey qullarım! Həmin gün sizə qorxu yoxdur və siz heç kədərlənməyəcəksiniz də. Siz ayələrimizə iman gətirib müsəlman olmusunuz. Siz də, zövcələriniz də fərəhlə Cənnətə daxil olun! Onlar üçün qızıl sinilər və piyalələr dolandırılacaqdır. Orada nəfslərin istədiyi və gözlərə xoş gələn hər şey olacaqdır. Siz orada əbədi qalacaqsınız. Xeyirxah əməllərinizin nəticəsi kimi varis olduğunuz Cənnət budur. (Zuxruf surəsi, 68-72)

Quran ayələrində cəhənnəmlə əlaqədar nələr bildirilmişdir?

Quran ayələrində cəhənnəmdə tam mənasıyla bir həyat olduğu xəbər verilir. Ancaq bu həyat hər cür alçaldılmaların, zəlilliyin, səfilliyin, fiziki və psixoloji əziyyətlərin yaşandığı bir həyatdır.

İnsanın dünya həyatında sahib olduğu meyarlar, cəhənnəm əzabını tam olaraq qavramağa yetərli deyil. İnkarçılar cəhənnəmdə hər istiqamətdən, maddi-mənəvi böyük bir əzab yaşayarlar. Üstəlik, bu əzabda heç bir fasilə və ya yüngülləşmə olmaz. Ayələrdə belə deyilir:

Xeyr! Bu, alovu şölələnən Oddur – başın dərisini sıyırıb çıxaran bir od. O od çağırır haqqa arxa çevirəni, ondan üz döndərəni və mal-dövlət yığıb saxlayanı. (Məaric surəsi, 15-18)

Cəhənnəm necə bir yerdir?

Cəhənnəm inkarçılar üçün hər cür çətinlik, çətinlik və əzab yaşandığı və bunların sonsuza qədər də tükənmədiyi bir yerdir. Quranda cəhənnəm üçün belə deyilir:

Həqiqətən, Cəhənnəm kafirlər üçün pusquda dayanıb gözləyir. O, həddi aşanların qayıdacağı yerdir. Onlar orada əsrlər boyu qalacaqlar. Onlar orada nə bir sərinlik, nə də sərinlədirici içki dadacaqlar. İçdikləri yalnız qaynar su və irin olacaq – Törətdikləri əməllərinə uyğun bir cəza kimi. (Nəbə surəsi, 21-26)